Biri var imiş, bir yox imiş, Loğman adında bir həkim var imiş. Bir gün Loğman öz oğlunu da götürüb səyahət üçün başqa bir padşahın məmləkətinə gedir. Onlar az gedirlər, üz gedirlər, dərə, təpə düz gedirlər, axırda gəlib böyük bir şəhərə varid olurlar. Bir müddət Loğman oğlu ilə bu pa-dişahın məmləkətində qalır.
Günlərin bir günündə məmləkətin padşahı bərk naxoşlayır,

yorğan-döşəyə düşür. Şəhərin bütün həkimləri padişahın yanna gəlib onun dərdinə dərman tapa bilmirlər.
Padişahın əmrinə görə məmləkətin hər tərəfinə adam gedir, car çəkir, həkimlikdən ba-şı çıxan adamları padşahın sarayına dəvət edirlər. Amma padişahın mərəzi get-gedə şiddətlənib onu əldən salır. Bu gün ölər, sabah ölər deyə vəzir, vəkil hamısı əllərini padşahdan üzürlər.
Bu səda Loğmanın qulağına çatır. O, dərhal özünü padişahın sarayına çatdırıb həkimlikdn başı çıxdığını bildirir. Vəzir, vəkil bu xəbərdən şad olub padişaha xəbər verirlər. Padişah bu xəbəri eşidən kimi, Loğmanı öz hüzuruna çağırıb deyir:
-Əgər məni bu naxoşluqdan qurtarsan, səni dünya malından qəni edərəm.
Loğman padşahın bədəninə baxıb onun mərəzini tapır.
Padişah mərəzinin nə olduğunu Loğmandan soruşduqda Loğman cavab verib deyir:
-Padişah sağ olsun, sənin bədənində xərcçəng var. Əgər izin versən, müalice edərəm.
Padşah Loğmanın bu sözündən çox şad olub müalicə etməsini xahiş edir.
Loğman deyir:
– Padşah sağ olsun, bu mərəzin dərmanı budur ki, öz oğlunu gözünün qabağında öldürüb onun qanı ilə səni sağaldam.
Padşahın gözünün ağı-qarası bir oğlu var idi. Loğmanın sözünə görə vəzir, vəkili yanına çağırıb onlara məsləhət edir. Vəzir, vəkil padşaha məsləhət görürlər ki, Loğmanın dediklərinə razılıq versin.
Padşah Loğmanı çağırtdırıb deyir:
– Necə istəyirsən, elə də et, ancaq məni bu mərəzdən qurtar.
Loğman padşahdan razılıq alandan sonra əmr edir ki, padşahın yatdığı otağın ortasından bir pərdə çəksinlər. O saat otağın ortasından bir pərdə çəkirlər. Loğman vəziri çağırıb xəlvətcə ona deyir:
– Padşahdan gizlin mənim yanıma bir qoyun gətirin.
Sonra Loğman tapşırır ki, padşahın gözünün qabağında oğlunu onun yanına gətirsinlər. Xəl-vətcə bir qoyun gətirirlər. Sonra padşahın oğlunu atasının gözünün qabağından keçirib Loğmanın yanına ötürürlər. Loğman pərdənin dalından padşahın oğluna yavaşca deyir:
-Sən qorxma. Mən yalandan deyəcəyəm ki, sən başını belə çevir, əllərini yana sal!
Bu sözləri deyəndən sonra Loğman ucadan oğlanın üstünə qışqırır:
– Başını aşağı əy, əllərini yana sal!
Loğman bu sözləri dedikcə, pərdənin o biri tərəfində padişahın bədəni ağacdakı yarpaq kimi əsməyə başlayır.
Loğman isə bu sözləri deyə-deyə əlindəki bıçağı daşa çəkib, şaq-şaq ilə itələyəndən sonra qoyunun başını kəsib qanını böyük bir qabın içinə doldurur. Sonra o, qandan bir cam doldurub pərdənin ucunu qaldırır, padşahın üstünə atır. Padişah bundan bərk diksinir, ürəyi gedir. Vəzir, vəkil yığışıb padişahı ayıldırlar. Loğman ikinci dəfə yenə belə edir. Padişah yenə qəşş edib özün-dən gedir. Bu minval ilə Loğman üçüncü bir cam qanı qəfildən padişahın üstünə atanda padişah iyrenib qusur. Padişah bu mərəzden şəfa tapıb yaxşı olur.
Padişah yaxşı olandan sonra, Loğman onun gözünün ağı qarası olan oğlunu gətirib, əhvalatı ona nağıl eləyir. Padişah oğlunu sağ-salamat görüb sevinir. Amma Loğmana heç bir şey bağışlamır.
Günlərin bir günü yenə padişah Loğmanı öz yanına çağırıb ondan soruşur:
– Əgər bir başqa adam da mənim kimi xəstələns, onu da sağaldarsanmı?
Loğman deyir:
– Padişah sağ olsun, can-başla hazıram. Padişahın Loğmana acığı tutur, o saat əmr
edir ki, şəhərin kənarında, yerin altında dərin bir zindan hazırlasınlar.
Bir gecə gündüzün içində padşahın əmri ilə dərin bir zindan hazırlanır. Zindan hazır olan kimi padişahın əmri ilə Loğmanı və oğlunu tutub o zindana salırlar. Zindanın qapısını padişahın əmri ilə əhənglə bərkidirlər. Sonra zindanın dörd bir tərəfind arx qazıb su buraxırlar. Loğman ilə oğlu bir müddət bu zindanda qalırlar.
Ay gəlir, gün keçir, il dolanır, günlərin bir günü İskəndər öz qoşununu götürüb bu padişahın məmləkətinə gəlir, padşahı taxtan salır. İskəndər Loğmanın bu şəhərdə olduğunu öyrənir. İskəndərə xəbər verirlər ki, Loğman tamam qırx ildir ki, padişahın əmrinə görə oğlu ilə zindana salınıbdır. İskəndər bu xəbəri eşidən kimi dərhal Loğmanın dustaq olduğu zindanın yerini axtanb tapır.
İskəndərin adamları zindanın içi qaranlıq olduğundan heç kəsi görmürlər. Bir az zindanın içini axtarandan sonra görürlər ki, burada insan sümükləri vardır. Onlar elə xəyal edirlər ki, Loğman da öz oğlu da ölübdür. Onlar sümükləri yığışdırıb İskəndərin yanına gətirirlər. İskəndər sümükləri görüb deyir:
Zindanın içini bir də yaxşı gəzin.
İskəndərin adamları zindanın içinə girib yenə bir qədər o yan bu yanı axtarandan sonra görürlər ki, zindanın bir küncündə iki şəxs qoyun dərisinin üstündə əyləşmişlər. Onları qaranlıq zindandan çıxarır, İskəndərin yanına gətirirlər,İskəndər baxıb görür ki, Loğmanın kirpikləri o qeder uzanıbdır ki gözləri və sifəti görsənmir. Dərhal ata və oğlu hamama göndərir. Orada onlar saçlarını, dırnaqlarını kəsdirib təmizlənirlər. Köhnə padşahın Loğmana etdiyi zülmün əvəzində İskəndər ona və oğluna böyük ehtiram, məhəbbət bəsləyib onları yanında saxlayır.

www.nagillar.com

Biri var idi, biri yox idi, bir qurd var idi. Bu qurd mahalda qoyun, keçi qoymurdu, yeyirdi. Amma yenə də ac idi.
Günlərin bir günü şirlə pələng gedirdilər. Az getdilər, çox dayandılar, çox getdilər, az da-yandılar, qurdun daxmasına çıxdılar. Qapıdan içəri girəndə gördülər ki qurd böyrü üstə yatıbdı. Pələng ondan soruşdu:
– A qurd qağa, nəcəsən? Qurd dedi:

-Pələng qağa, üç gündü bir şey yemirəm, acam.
Şir dedi:
– Dur, bizimlə gedək, belkə qabağımıza bir şey çıxdı. . –
Qurd dedi:
– Yol getməyə məndə taqət yoxdu.
Pələng dedi:
– İndi ki, belə oldu, sən burda qal, biz gedək. Naharda özümüzü sənə yetirərik.
Şirlə pələng getdilər. Qurd onların getdiyini görən kimi yerindən qalxdı, o biri qazmaya getdi. O, iki quzu parçalayıb gətirmişdi. Quzuların ətini qabağına qoyup iylədi, yenə də öz yerinə getdi.
O biri tərəfdən pələng şirdən ayrılıb, qurd qağan üçün ov axtarmağa başladı. Az getdi, çox getdi, bir çayın qırağına çatdı. Gördü bir balıqçı çayın qırağında yatıbdı, yanında bir neçə yekə balıq var. Pələng bir o yana, bir bu yana baxdı, balıqları götürüb qaçdı, özünü qurd qağasına yetirib dedi:
– Qağa doğrudu, mən də acam, amma baxıb görürəmki, sən acından lap üzülürsən. Al bu ba- lıqları ye. Görək sonrası necə olur.
Qurd dedi:
– Çox sağ ol, pələng qağa, yoxsa lap acrından öləcəkdim. Pələng balıqları ona verib getdi. Qurd öz-özüne dedi:
“Yaxşıca peşə tapdım. Nə əlimi ağa, qaraya vuraram, nə də boz köpəyin üzünü görərəm.
Bu sarsağlar özləri ac qalar, ovladığlarını mənə verərlər”.
Qurd tez ayağa durdu, balıqları aparıb quzu ətlərinin yanına atdı. Özü də dovşanın yanına gedib dedi:
– Dovşan qağa, belə olmaz. Bostanların şirin yemişim yeyirsən, mənə vermirsən?
Dovşan dedi:
– Qurd qağa, bu il bostanlarda sən deyən yaxşı yemiş olmayıb ki, sənə də gətirəm. Məni bağışla.
Qurd dedi:
– Heç zad bilmirəm, gərək mənim payımı gətirəsən.
Qurd buradan bir baş qızılquşun yanına gedib dedi:
– Qağa on gün olar ki, mənə çolpa vermirsən, belə iş olar?
Qızılquş dedi:
– Çolpa yoxdu.
Qurd dedi:
– Bilmirəm, gərək mənə çolpa tapıb gətirəsən, yoxsa balalarını əlindən alacağam.
Bunlar burada qalsın, sənə deyim pələngdən. Pələng yol ilə gedirdi, gördü bir tülkü bir parça sümük gəmirir.
Pələng ondan soruşdu:
– Tülkü baba, nə yeyirsən? Tülkü dedi:
– Görmürsən?
Pələng tülkünün yanında yerə çöküb dedi:
– Tülkü baba bir qurd var, lap qocalıb, özü də acından ölür. Bayaq əlimə bir neçə balıq düş- müşdü, aparıb verdim ona.
Tülkü bərkdən güldü. Pələng ondan soruşdu:
– Niyə gülürsən? Tülkü dedi:
-O qurdda olan quzu ətləri məndə olsa idi, düz bir il yeyib yatardım.
Pələngin ona acığı tutub dedi:
– Yalan deyirsən. Tülkü dedi:
– Gəl mərc çəkişək, gedib yoxlayaq.
Tülkü ilə pələng mərc çəkib yola düşdülər. Yolda şirə rast gəldilər. Şir soruşdu:
– Hara gedirsiniz?
Pələng tülkünün sözlərini ona söylədi. Şir də bunlara qoşuldu. Yolda qızılquşa rast gəldilər. Qı-zılquş qanad sallayıb dedi:
– Tülkü baba, filan yerdə bir qurd var, lap bizi talayıb, çapıb.
Tülkü gülüb yoldaşlarına dedi: -Bubir.
Bir az gedib dovşana rast gəldilər. O da qurddan şikayətə başladı. Tülkü dedi:
-Buiki.
Pələng dedi:
– Tülkü baba, sən doğru deyirmişsən.
Tülkü, pələng, şir, dovşan, bir də qızüquş bir-birinə qoşuldular. Düz qurdun yanına gəldilər. Qurd bunları görən kimi qarnını qucaqlayıb yerə oturdu, guya acından lap ölür.
Pələng dedi:
– Qurd qağa necəsən?
Qurd dedi:
– Acından lap ölürəm. Sözünü qurtaran qurd özünü ölülüyə vurdu ki, çıxıb getsinlər. Tülkü tez irəli çıxıb dedi:
– Qağamız dünyada pis güzəran keçirib. Gəlin onu yaxşıca dəfn eləyək.
Tülkü tez bir qəbir qazıb dedi:
– Daha durmayın, gəlin, qurd qağamıza bir az ağlayaq.
Yalandan bir az ağladılar. Qurd gördü ki, xeyr, işlər şuluqdu. Bunların əlindən qaçıb qurtara bil-məyəcək.
Boğazı lap qurudu. Tülkü pələngə dedi:
– Götürün qurd qağamızın cəmdəyini qəbrə qoyaq.
Tez qurdu götürdülər.
Qurd özü-özünə dedi:
“Bayıra çıxanda qaçaram”. Tülkü işi duymuşdu, çox ayıq tərpənirdi. Qurdu qəbrə qoyan kimi-tülkü üstünü tez torpaqladı, qurd oradaca öldü.
Tülkü dedi:
– İndi qurd qağanızın qazmasını açın.
Tülkü dedi:
-Xainin özünü sağ basdırıb, malını da yeyərlər. Nə istəyirsiniz yeyin.
Qurdun ölüsünü yeyib üstündən su içdilər, sonra dağılıb getdilər.

www.nagillar.com

Bir çоbаn bir gün еtdi dаğdа hаrаy:
“Cаnаvаr vаr, – dеdi, – gəlin, еy vаy!”
Əhli-qəryə yüyürdü dаğ tərəfə,
Gеtməsin tа qоyun-quzu tələfə.
Bunlаrı müztərib görüncə çоbаn
Gülməyə bаşlаyıb dеdi: “Yаlаn,
Siz bunu sаnmаyın həqiqətdir,
Dаmаğım gəldi, bir zərаfətdir!”
Binəvаlаr qаyıtdı, lеyк çоbаn
Yеnə bir gün dаğ üzrə qıldı fəğаn:
“Cаnаvаr vаr”, – dеyə bаğırdı yеnə,

Qəryе əhlin кöməк çаğırdı yеnə.
Кəndçilər еtdilər dübаrə hücum,
Yеnə оldu yаlаnlığı məlum.
Dоğrudаn bir zаmаn bəəzmi-şiкаr
Qоyunа gəldi bir nеçə cаnаvаr.
Hərçi dаd еylədi çоbаn, yаhu!
Еşidənlər dеdi: – Yаlаndır bu!
Bu səbəbdən hаrаyа gеtmədilər,
Оnа hеç еtinа dа еtmədilər.
Cаnаvаrlаr yеdi bütün qоyunu,
Budur оğlum, yаlаnçılıq оyunu!
Bах! Yаlаnçı tаnıldı, çünкi çоbаn,
Dоğru dеrкən, sözü göründü yаlаn.
Hərgiz, оğlum, yаlаn dеmə кi, хudа
Dust tutmаz yаlаnçını əbədа!
Həm də хаlq içrə hörmətin оlmаz,
Izzətin, qədrü-qiymətin оlmаz!
“Еvi yаndı, yаlаnçının, – dеrlər, –
Оnа bir кimsə еtmədi bаvər”.

Müəllif: Mirzə Ələkbər Sabir

www.nagillar.com